هدف ما سرمايه‌گذاري بين‌كشوري در حوزه اكو است

محمد كرمپور، معاون فناوري و امور بين‌الملل وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، دبيري نخستين اجلاس وزراي ارتباطات و فناوري اطلاعات كشورهاي عضو سازمان همكاري‌هاي اقتصادي (اكو) را برعهده دارد.

ماحصل تلاش او فارغ از نتايج مثبت و منفي، پيامدهاي مهمي براي كشور به‌دنبال خواهد داشت كه حاكي از نقش اهميت برنامه‌ريزي‌هاي وي براي اين اجلاس است.

وزارت ارتباطات در نخستين اجلاسي كه به پيشنهاد آن پس از خصوصي‌سازي شركت مخابرات ايران براي وزراي فناوري اطلاعات و ارتباطات كشورهاي عضو اكو برگزار مي‌شود، پيشنهادهاي زيادي را براي تصويب و تبديل شدن آن‌ها به سند براي همكاري‌‌هاي اقتصادي و توسعه‌اي در دستور كار قرار داده است كه بايد ديد ديگر وزرا و كارشناسان روي آن‌ها چه پيشنهادهایی ارائه خواهند داد.

اجلاس قرار است با چه موضوع و اهدافی برگزار ‌شود؟

اول مقدمه‌ای برایتان می‌گویم. همکاری‌های منطقه‌ای در حوزه روابط بین‌الملل در دنیا شکل و شمایل قوی‌تر و پیچیده‌تری به خود گرفته است. از این جهت طبیعی است، مسئولان کشور در حوزه روابط بین‌الملل به همکاری‌های منطقه‌ای بیشتر، قوی‌تر و محکم‌تر بپردازند. این مطلب به این معنی نیست که ما همکاری‌های جهانی‌مان را فراموش می‌کنیم؛ همکاری‌های منطقه‌ای خصوصیات و ویژگی‌های خودش را دارد، همکاری‌های جهانی هم خصوصیات خاص خودش را دارد. در حوزه همکاری‌های منطقه‌ای غیر از روابط اقتصادی، روابط سیاسی، امنیتی، اجتماعی نزدیک به هم و همین‌طور مشترکات فرهنگی بسیار بالا به‌خصوص در مورد کشورهای همسایه اهمیت زیادی پیدا می‌کند. پس نگاه ما فقط به این نیست که می‌خواهیم سمینار یا اجلاسی برگزار کنیم، بلکه نگاه ما این‌گونه است تا به مطالبی که در حوزه همکاری‌های منطقه‌ای و ویژگی‌هایش تعریف شده در حوزه روابط بین‌الملل بپردازیم.

طبیعی است سازه‌های منطقه‌ای و ساختارهای همکاری‌های منطقه‌ای حالات متفاوتی در دنیا و مناطق دارد. ساختار اکو و جنس ساختار اکو اقتصادی است. اصلا اکو (Economy Coorperation organization) به‌معنای سازمان همکاری‌های اقتصادی کشورهای عضو است که یازده کشور عضو آن در منطقه خاورمیانه هستند و مشترکات خاصی با هم دارند.

برای مثال، ایران و تاجیکستان مشترکات فرهنگی و زبانی قوی و تقریبا همانندی دارند. ایران و افغانستان همین‌طور؛ ایران با ترکیه نیز مشترکات زیادی دارد و ممکن است همزبان نباشند، اما مشترکات فرهنگی زیادی با هم دارند. با آذربایجان، قرقیزستان، ترکمنستان و ازبکستان هم مشترکات و ویژگی‌های دیگری داریم که بسیار برای ما مهم است. می‌دانید ایران بیشتر از ۱۵ کشور همسایه دارد و در منطقه خاورمیانه کشور مهمی به شمار می‌رود. ما الان قدرت منطقه‌ای هستیم و این جزو ویژگی‌های کشور ما است.

چه کشورهایی عضو اکو هستند؟

به نحوی اعضای اکو را نیز برای شما شمردم. پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، آذربایجان، ترکیه و ایران از جمله کشورهای عضو اکو هستند. دبیرخانه سازمان اکو در ایران است و روابط اقتصادی که کشورها با هم تعریف می‌کنند، در حوزه‌های انرژی، حمل و نقل و تمام بخش‌ها است؛ از جمله حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات که متولی آن وزارت ICT است. در گذشته حدود ۱۳ اجلاس اکو بین مدیران مخابرات کشورهای عضو برگزار شده است.

می‌دانید که در ساختار جدید اقتصادی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات همه شرکت‌های مخابراتی‌مان خصوصی هستند و همه اپراتورهایمان و شرکت‌ مخابرات ایران که قبلا دولتی بودند، الان خصوصی شده‌اند. طبیعتا وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان متولی بایستی این همکاری‌های منطقه‌ای را سازماندهی و هماهنگ و یک‌جاسازی می‌کرد و پیش می‌برد، به همین خاطر برگزاری اولین اجلاس وزرای ارتباطات و فناوری اطلاعات عضو اکو را ما پیشنهاد کردیم. پس از تصویب دولت و طی شدن تشریفات قانونی نیز الان در مرحله برگزاری آن هستیم.

اجلاس از چه زمانی آغاز می‌شود؟

اجلاس از ۲۱ آبان‌ماه امسال شروع می‌شود و تا ۲۳ همین ماه ادامه دارد. دو روز اول مربوط به برگزاری اجلاس مقامات ارشد و کارشناسی اکو در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. روز سوم هم مربوط به اجلاس وزرا است. در روز اول و دوم پیش‌نویس اسنادی که از جانب کشورهای عضو برای تنظیم سند نهایی آمده و توسط وزرا تصویب خواهد شد بررسی می‌شود.

مثل تمام اجلاس‌ها طبیعتا پیش‌نویس سند از قبل مراحل کارشناسی و مقامات ارشدش را می‌گذراند و بعد به اجلاس سران آن حوزه می‌رود که این‌جا الان وزرای ارتباطات هستند. سه‌شنبه هم در اجلاس وزرا سند پیش‌نویسی که مورد تایید کارشناسان و مقامات ارشد قرار گرفته به تایید و تصویب وزیران خواهد رسید. تغییراتی هم که وزرای ارتباطات عضو اکو صلاح ببینند روز اختتامیه اعمال خواهند کرد. روز اول مراسم افتتاحیه را داریم که وزیر ارتباطات ایران آن را افتتاح می‌کند.

روز سوم هم مراسم اختتامیه با حضور یکی از مقامات

عالی‌رتبه کشور انجام خواهد شد. هنگام برگزاری اجلاس نمایشگاه توانمندی‌های شرکت‌ها و سازمان‌های حوزه ICT که در این زمینه‌ها کار کردند، چه بخش دولتی و چه بخش خصوصی در حاشیه و کنار اجلاس برپا خواهد بود. در طول اجلاس برنامه‌ريزي شده که تمامی کسانی که از یازده کشور در این اجلاس شرکت می‌کنند و میهمانان ویژه‌ای که از کشورهای دیگر می‌آیند، تبادلات و توافقات و احتمالا قراردادهایی داشته باشند؛ بخش خصوصی با بخش خصوصی، بخش خصوصی با دولتی، دولتی با بخش خصوصی، دولتی با دولتی.

در مورد این توافقات از قبل هماهنگی‌هایی شده یا این‌که براساس مذاکراتی که پیش می‌برند، خودشان به نتیجه می‌رسند؟

تمام آن‌هایی که با هم ارتباط دارند مرحله کارشان آن‌جا جلوتر هست. آن‌هایی هم که هماهنگی نکردند، آن‌جا مذاکراتشان را شروع می‌کنند و با توانمندی‌های یکدیگر آشنا می‌شوند، حالا ممکن است به توافقات و احتمالا امضای قراردادهایی هم برسند. یکی از اهداف مهم اجلاس هم همین است که بخش خصوصی و بخش دولتی که در این اجلاس شرکت می‌کنند، چه از ایران که قاعدتا تعدادشان بیشتر است و چه از کشورهای دیگر که برحسب موضوع افراد همراه هم از بخش خصوصی و هم از بخش دولتی با وزرا می‌آیند در این اجلاس با هم تبادلات و هم‌فکری‌هایی داشته باشند که به امضای موافقت‌نامه، تفاهم‌نامه، قرارداد و اجرای آن‌ها منجر شود. این کل مسیر اجلاس بود.

تاکنون همه کشورهایی که عضو هستند اعلام کردند که در اجلاس شرکت می‌کنند. اکثر این کشورها گفته‌اند که وزیر ارتباطات‌شان در این اجلاس حضور خواهند داشت.

یک پرانتز جدای از این صحبت‌ها باز می‌کنم. ظاهرا بحث‌هایی شنیده می‌شود مبنی بر این‌که ممکن است خیلی‌ها نیایند یا این‌که اصلا اجلاس به حد نصاب نرسیده و برگزار نشود.

اصلا این‌طور نیست. ما برپایه اطلاعاتی که با توجه به ارتباطات‌مان داریم و هم اطلاعات رسمی وزارت امور خارجه می‌دانیم که همه شرکت می‌کنند. سطوح شرکت‌شان اکثرا در سطح وزرای ICT کشورها است. برنامه‌ريزي‌هاي اجلاس انجام شده و حتما برگزار می‌شود.

شما در مورد این‌که چارچوب اجلاس چگونه خواهد بود، مفصل توضیح دادید. ممکن است در خصوص اهداف برگزاری اجلاس هم برایمان بگویید.

یک هدف خیلی کلی این بود که همکاری‌های منطقه‌ای چه خصوصیات و ویژگی‌هایی دارد. این قالب و فرمت همکاری حالا در چارچوب خود جزئیاتی دارد. در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، کشورهای عضو موقعیت‌ها و وضعیت‌های مختلفی دارند و می‌توانند به همدیگر خیلی کمک کنند؛ یعنی در زمینه صدور خدمات فنی مهندسی، آموزشی، پژوهشی می‌توانند روابط قوی‌تری را با هم تعریف کنند.

این یکی از اهدافی است که برای این اجلاس در نظر گرفته‌ایم و همه کسانی که در آن هستند به‌صورت موضوعی با آن مرتبط‌اند. مثلا ایران و پاکستان، ایران و ترکیه، ایران و تاجیکستان، بالعکس آن‌ها دو تا یا سه تا با هم می‌توانند همکاری‌هایی در حوزه آموزشی، پژوهشی و خدمات فنی و مهندسی داشته باشند.

این یک قسمت کار است. موضوع دوم، تولید و فروش تجهیزات مخابراتی و فناوری اطلاعات به یکدیگر اعم از نرم‌افزار و سخت‌افزار است. بعضی کشورها از اعضای یازده‌گانه عضو اکو الان تولیدات تجهیزات مخابراتی خیلی خوبی دارند، مثل ایران و این‌ها می‌توانند با هم تبادل کنند و نسبت به خرید و فروش این تجهیزات قرارهایی با یکدیگر بگذارند.

بحثی که خیلی مهم است و ما دنبال می‌کنیم، سرمایه‌گذاری کشورهای عضو اکو در کشورهای یکدیگر است. شما می‌دانید یکی از عوامل و اسباب پایداری همکاری‌های دو یا چند کشور و یا منطقه‌ای، سرمایه‌گذاری در خاک یکدیگر است. وقتی کشوری سرمایه‌اش را در خاک کشور دیگری می‌گذارد طبیعی است که روابط پایداری بیشتری پیدا می‌کند؛ یعنی ماندگاری پیدا می‌کند و قاعدتا توسعه می‌یابد.

مثلا ما اگر در کشور پاکستان سرمایه‌گذاری کنیم طبیعی است به‌خاطر سرمایه‌گذاریمان رفت‌وآمد بیشتری داریم، کارشناس بیشتری می‌بریم، آموزش بیشتری به همدیگر می‌دهیم، پژوهش و تولید بیشتری می‌کنیم و بدین‌ترتیب روابط گسترش پیدا می‌کند. همین‌طور پاکستان و ترکیه، ترکیه و ایران، ایران و تاجیکستان، و این ماتریس یازده‌گانه، یازده‌ سطری و یازده ستونی خیلی خوب می‌تواند در سطح دولت‌هایی که دارند، با هم کار کنند.

این‌که می‌گویم دولت یعنی هم بخش دولتی و هم بخش خصوصی یعنی همکاری دو کشور، بنابراین یکی از اهداف مهم ما سرمایه‌گذاری بین کشوری در این حوزه اکو است. سرمایه‌گذاری دو وجه دارد؛ یکی وجه تجهیزات و سرمایه فیزیکی و دوم سرمایه نرم‌افزاری و معنوی است که آن‌هم بسیار با‌اهمیت است و الان کشورها در این زمینه خیلی خوب کار کرده‌اند. این اقدام وابستگی کشورهای عضو اکو را به سایر کشورها کمتر می‌کند. در مواقعی که کشورها نیاز داشته باشند می‌توانند از هم خیلی استفاده کنند. نکته دیگری که وجود دارد در حوزه رگولاتوری و تنظیم مقررات است.

شبکه ارتباطی یازده کشور عضو اکو به هم متصل است. ممکن است در حوزه مقررات‌گذاری و سیاست‌گذاری هم بخواهیم با هم روابطی داشته باشیم، همکاری‌هایی بکنیم و از یکدیگر استفاده کنیم یا مشابهت‌سازی‌هایی انجام دهیم و شبکه‌مان را با هم تطبیق بیشتری دهیم. در این حوزه خیلی می‌توانیم با هم کار کنیم. یکی دیگر از اهدافی که تعریف شده و در پیش‌نویس سند هم آمده و به اجلاس پیشنهاد شده بحثی است برای همکاری‌های بخش‌های خصوصی با یکدیگر تا بیشتر با هم آشنا شوند و نمایشگاهی هم که گفتیم، یکی از عوامل زمینه‌ساز برای آشنایی بیشتر این‌ها با یکدیگر به‌خصوص در

حوزه نرم‌افزاری و تولید تجهیزات است.

طبیعی است که هم کشورهای دیگر در این نمایشگاه شرکت می‌کنند هم ایران شرکت می‌کند؛ یعنی نمایشگاه تجهیزات و تولیدات صرفا برای ایران نیست بلکه نمایشگاه تجهیزات و تولیدات کشورهای عضو اکو است؛ یعنی این نمایشگاه انحصاری برای ایران برپا نمی‌شود و در حقیقت اکو نمایشگاه را برگزار می‌کند.

این اجلاس در حوزه همکاری‌های اپراتورها با یکدیگر چه رهاوردی خواهد داشت؟

اپراتورهای منطقه‌ای می‌توانند همکاری عملیاتی زيادي با هم داشته باشند؛ چه در حوزه زیرساخت و چه در حوزه خدمات. اپراتورها در ازای خدماتی که برای مشترکین‌شان تعریف می‌کنند، می‌توانند با تعریف سرویس‌های مشترک در کشورهای دیگر قراردادهایی امضا و براساس آن با هم کار کنند.

آن‌ها می‌توانند روی یکدیگر شناخت پیدا کنند یا مسیر را قوی‌تر و محکم‌تر بروند که قراردادهای اپراتوری با هم داشته باشند. مثلا ایران در تاجیکستان اپراتور قسمتی باشد، تاجیکستان در ایران یا بالعکس کشورهایی که با هم کار می‌کنند براساس ضوابط و قراردادهای بین‌المللی، منافع اقتصادی مشترکی برای خود تعریف و با هم همکاری کنند.

مثلا در بحث نسل‌های جدید تکنولوژی، مخصوصا تلفن همراه و جریان همگرایی خیلی می‌شود در این زمینه با هم همکاری داشته باشند. در زمینه همکاری‌های امنیت سایبری هم ما خیلی پیشنهاد داریم که کشورهای منطقه به‌شدت می‌توانند همدیگر را در امنیت ارتباطات و فناوری اطلاعات‌شان تقویت کنند.

آیا در حوزه امنیت فضای مجازی هم سرفصل خاصی وجود دارد؟

الان یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در دنیا در حوزه فضای مجازی مطرح است، مسئله امنیت است؛ امنیت عمومی فضای مجازی و امنیت خصوصی افراد، هر دو. یعنی هم حریم خصوصی افراد و هم فضای عمومی شبکه جهانی و منطقه‌ای مجازی بسیار مهم و پیچیده است. یکی از مباحث و اهدافی که در نظر گرفتیم تا در اجلاس به بحث گذاشته شده و کشورها بتوانند توافقات و قراردادهایی در این زمینه داشته باشند موضوع امنیت است.

در حوزه جرایم سایبری چطور؟

در حوزه جرایم سایبری هم پیشنهاد داریم که کشورهای منطقه خیلی می‌توانند با هم همکاری کنند. همان‌طور که در کل جهان و در همکاری‌های منطقه‌ای، پلیس بین‌الملل در حوزه جرایم فیزیکی داریم، در حوزه جرایم رایانه‌ای و سایبری و فضای مجازی هم می‌توانیم اینترپل داشته باشیم و خیلی قوی با هم همکاری کنیم که امنیت فضای مجازی را بالا ببریم. این موضوع در کشورهای منطقه بسیار با‌اهمیت است.

برخی از پیشنهادهایی که شنیدیم در پیش‌نویس‌ها از طرف ایران مطرح می‌شود، مبنی بر این بوده که مجمع تشکل‌های فناوری اطلاعات تشکیل شود یا مهاجرت از IPV۴ به IPV۶ بوده که طرح شده است. ظاهرا بحث‌هایی هم در مورد شبکه ملی اطلاعات مطرح شده، ممکن است در این خصوص توضیح دهید.

در پیشنهادهایی که به اجلاس دادیم، تجربیات خودمان را ارائه کردیم، تا چه قبول افتد و چه در نظر آید. شبکه علمی‌مان را ارائه کردیم. ما در ایران شبکه‌ علمی‌مان را خیلی کار خوبی دیدیم و می‌توانیم ارائه دهیم. شبکه ICT روستایی‌مان را ارائه دادیم. همان‌طور که گفتید، مهاجرت از IPV۴ به IPV۶ را در ایران شروع کردیم و به نسبتی که در دنیا پیش رفته خیلی خوب کار کردیم. این اجلاس برد- ‌برد برای همه کشورها است و اجلاس همکاری‌ است.

کسی نمی‌خواهد حرف خودش را به اجلاس بقبولاند. همه مطالب‌شان را ارائه می‌کنند و همه از آن استفاده می‌کنند، یعنی اجلاس همکاری است و جنس اجلاس، جنس همکاری‌های اقتصادی است. در همکاری‌های پستی فی‌مابین پیشنهاد داریم که خیلی می‌توانند این دوستان با هم همکاری داشته باشند و کارهایشان را پیش ببرند همانند سرویس‌های پستی مشترک. شاید برای شما جالب باشد جزو پیشنهادهایی که در پیش‌نویس سند آمده و برای همه ارسال شده حتی در زمینه همکاری‌های تکنولوژیک با نگاه هنر و پژوهش هم موضوعی آمده است.

کار بسیار ارزشمندی است که تجربیاتی وجود دارد و کشورها می‌توانند از این تجربیات استفاده کنند. یکی از اهدافی که پیش‌بینی شده در اجلاس مورد بحث واقع شود، بحث همکاری‌‌ها در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است. ما کشورهای عضو اکو همه‌مان عضو ITU و UPU هستیم. تعدادی‌مان عضو سازمان‌های منطقه‌ای هستیم و در سازمان‌های جهانی مختلف عضو هستیم. ما می‌توانیم با هم همکاری‌های جهانی هم داشته باشیم، یعنی بر فرض نظرات‌مان را در آن زمینه تقویت کنیم. می‌توانیم از مواضع و سیاست‌های هم حمایت کنیم.

مواضع و سیاست‌های خیلی از کشورها در جهان اول یک صورت و وضعی دارد، کشورهای جهان سوم صورت وضعیت دیگری و در کشورهای در حال توسعه هم شکل دیگری دارد. کشورهای عضو اکو می‌توانند با هم نظراتی را داشته باشند، هماهنگ کنند و در مجامع بین‌المللی و سازمان‌های منطقه‌ای بین‌المللی از مواضع همدیگر حمایت کنند.

این‌ها مجموعه پیشنهادهایی است که ایران می‌خواهد ارائه دهد؟

این پیشنهادها در حقیقت از طریق دبیرخانه اکو روی میز می‌آید، پیشنهادهای ایران و پیش‌نویسی است که تهیه شده بدیهی است که آن‌جا مورد بحث و بررسی واقع می‌شود تا تایید یا اصلاح و درنهایت تصویب شود.

در خصوص کشورهایی که به‌عنوان مدعو دعوت شده‌اند هم توضیحاتی ارائه می‌دهید.

بعضی از کشورها را هم به‌عنوان مدعو دعوت کردیم. مثلا کشوری مثل قطر که دارند شرکت می‌کنند و به‌عنوان ناظر اجلاس هستند، البته لیست آن‌ها شنبه نهایی می‌شود.

غیر از قطر کشور دیگری دعوت نشده است؟

چرا کشورهای دیگر هم اعلام کرده‌اند که می‌آیند، اما دارند نهایی می‌کنند که چند نفر و در چه سطحی می‌آیند.