زنجیر محدودیت‌های اینترنتی بر پای کسب‌وکارهای ایرانی

در روزهایی که اقتصاد دیجیتال ایران با چالش‌های متعددی روبه‌روست، مسئله دسترسی آزاد به زیرساخت‌های جهانی بار دیگر به صدر دغدغه‌های فعالان این حوزه بازگشته است.

به گزارش افتانا، تازه‌ترین تحولات نشان می‌دهد محدودیت‌های تبلیغاتی و شائبه «اینترنت طبقاتی» دو محور اصلی نگرانی کسب‌وکارهای آنلاین شده است؛ موضوعی که همزمان با تکذیب برخی ادعاها از سوی مقامات رسمی، همچنان ابهاماتی جدی را بر جای گذاشته است.

نامه هشدارآمیز بخش خصوصی
در همین راستا انجمن تجارت الکترونیک تهران در نامه‌ای رسمی به وزیر ارتباطات، مسدود شدن Google Ads را «هشداری جدی» دانست که می‌تواند جریان بازاریابی آنلاین و فروش محصولات ایرانی را مختل کند. به باور این انجمن، نبود دسترسی به ابزارهای تبلیغاتی جهانی، برندهای کوچک و متوسط را در شرایط دشوار اقتصادی به لبه تعطیلی می‌کشاند. این در حالی است که سهم تبلیغات دیجیتال از بازار ایران در سال‌های اخیر، نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه اقتصاد غیرنفتی داشته است.

اعضای انجمن تجارت الکترونیک در این نامه تأکید کرده‌اند که ادامه چنین محدودیت‌هایی، توسعه اقتصاد دیجیتال را متوقف می‌کند و لازم است در تصمیم‌سازی‌های مرتبط، از ظرفیت تشکل‌های تخصصی و نمایندگان واقعی بخش خصوصی استفاده شود تا سیاست‌گذاری‌ها با واقعیت‌های بازار همخوانی داشته باشد.

اینترنت طبقاتی؛ شایعه یا واقعیت؟
این نامه در حالی منتشر می‌شود که طی روزهای گذشته، دوباره موضوع «اینترنت طبقاتی» با انتشار اخباری درباره دریافت «لیست سفید IP» از شرکت‌ها و انجمن‌ها برای ارائه اینترنت بدون محدودیت، جنجالی شده است. هم‌زمان با درخواست رفع این محدودیت‌ها، انتشار اخباری مبنی بر تهیه «لیست سفید» برای ارائه دسترسی بدون محدودیت به برخی شرکت‌ها، نگرانی‌ها درباره شکل‌گیری «اینترنت طبقاتی» را تشدید کرد.

برخی انجمن‌ها متهم شدند که در حال رایزنی برای دریافت دسترسی ویژه هستند؛ ادعایی که البته بلافاصله از سوی بهزاد اکبری، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، تکذیب شد. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: شرکت زیرساخت هیچ هماهنگی با هیچ انجمنی برای دریافت لیست سفید انجام نداده است.

احسان چیت‌ساز، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، نیز در واکنش به اخبار اخیر، بار دیگر بر مخالفت صریح وزارت ارتباطات با هر شکلی از اینترنت طبقاتی تاکید کرد. چیت‌ساز در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: اینترنت باکیفیت، عادلانه و همگانی، حق همه مردم است و ستون فقرات اقتصاد دیجیتال. هرگونه سیاست توسعه‌ای، باید بر پایه عدالت در اتصال بنا شود، نه بر امتیازدهی محدود. ما قاطعانه با هرشکل از اینترنت طبقاتی مخالفیم!

او در توییت دیگری با اشاره به موضع ثابت این وزارتخانه افزود: وزارت ارتباطات به صراحت اعلام کرده و بارها تأکید داشته که اصلاً قائل به اینترنت طبقاتی نیست. اینترنت طبقاتی یعنی تبعیض؛ یعنی محدودسازی گروهی از شهروندان به نفع عده‌ای خاص!

وزیر ارتباطات: پای حملات خارجی در میان است
در سوی دیگر ماجرا، ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، با اشاره به حملات گسترده سایبری گفت که اختلال‌های اخیر در زیرساخت ارتباطی کشور ناشی از این حملات است. با این حال، منتقدان می‌گویند این توضیح، پاسخ قانع‌کننده‌ای برای محدودیت‌های طولانی‌مدت در دسترسی به برخی سرویس‌های بین‌المللی و ابزارهای تبلیغاتی نیست. به‌ویژه آن‌که کسب‌وکارها تاکید دارند راهکارهای جایگزین داخلی، پاسخگوی نیاز واقعی بازار نیستند.

برخی تحلیلگران معتقدند تناقض در سیاست‌گذاری یکی از بزرگ‌ترین موانع پیش‌روی اقتصاد دیجیتال ایران است. از یک‌سو دولت از توسعه اقتصاد دیجیتال، صادرات خدمات و درآمدزایی ارزی سخن می‌گوید؛ از سوی دیگر، مسدودسازی ابزارهای تبلیغات و زیرساخت‌های ارتباطی جهانی، عملاً این اهداف را غیرقابل تحقق می‌کند.

از سوی دیگر، اعطای دسترسی «ویژه» به نهادها یا شرکت‌های خاص، اگرچه از نگاه مسئولان نوعی تسهیل‌گری برای بخش‌های حساس است، اما در عمل می‌تواند تبعیض و شکاف بین کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ را تشدید کند و حتی منجر به رانت شود.

به باور بسیاری از فعالان این حوزه، شفافیت در سیاست‌گذاری، گفت‌وگو با تشکل‌های تخصصی و شجاعت در اصلاح تصمیمات، سه مطالبه کلیدی بخش خصوصی برای عبور از این وضعیت است و همچنین بررسی دقیق، فنی و کارشناسانه این موضوع که آیا محدودیت‌های اینترنتی کمکی به کاهش بحران‌ها و حملات سایبری و افزایش تاب‌آوری امنیتی می‌کند یا نتیجه عکس خواهد داشت؟