بررسی دلایل و عواقب کندی وایبر در کشور

در شرایطی که کاربران ایرانی وایبر با اختلالات و کندی مواجه شده‌اند و از وایبر به تلگرام روی آورده‌اند، فرصت مناسبی برای پیام‌رسان‌های ایرانی فراهم شده تا مردم را به استفاده از این پیام‌رسان‌های داخلی ترغیب کنند.

به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت اطلاعات)، با وجود اختلالات دو هفته  اخیر در وایبر، بخشی از کاربران این شبکه اجتماعی به  تلگرام روی‌آوردند. پیش از این، افراد به‌ دلایلی از جمله نبود وقت و حوصله عضویت در برنامه جدید، تمایل به تجربه شبکه اجتماعی جدیدی را نداشتند اما  اکنون با پیش آمدن موضوع کندی وایبر استفاده از پیام‌رسان تلگرام بین تمام استفاده‌کنندگان پیام‌رسان وایبر همه‌گیر شده است.

وزارت ارتباطات در واکنش به موضوع کندی وایبر اعلام کرد که این اپلیکیشن نه فیلتر شده و نه تغییری در سرعت و کیفیت آن رخ داده است و وزیر ارتباطات، مشکل موجود را مربوط به خود اپلیکیشن و سرورهای آن  دانست و امکان هرگونه اختلالی از سوی این وزارت‌خانه را تکذیب کرد.

البته تغییرات یک‌باره و سراسری در عملکرد وایبر از آغاز سال ۹۴، این اظهار نظر را با تردید مواجه می‌کنند. وایبر پس از مسدود شدن وی چت پرطرفدارترین نرم‌افزار پیام‌رسان رایگان موبایلی در ایران است. اگرچه آمار موثقی از شمار کاربران ایرانی وایبر وجود ندارد، اما با استناد به آمار وجود ۲۰میلیون گوشی هوشمند در ایران، یعنی حداقل چندمیلیون ایرانی عضو وایبر هستند.

اخیراً وحید صدوقی، مدیرعامل همراه، درباره اختلالات و کندی وایبر اظهار کرد که با توجه به بروز این اختلالات در کل کشور، به نظر می‌رسد که  مشکل یا از زیرساخت‌های کشور است و یا شرکت وایبر دچار مشکلی شده است. از طرفی پس از سه سال، مدتی پیش مدیریت وایبر عوض شده و تیم مدیریتی قبلی به تلگرام رفته‌اند؛ تا جایی که می‌دانم بخشی از این مشکلات پس از جابه‌جایی مدیریت وایبر رخ داده و از این رو شاید مشکل از وایبر است. 

این اظهارنظر از سوی دیگر ارائه‌دهندگان سرویس نیز تأیید می‌شود.

جستجویی در اینترنت و در بخش سؤالات احتمالی کاربران خارجی این سایت، نشان می‌دهد نتیجه و سابقه‌ای از گزارش کندی وایبر از سوی کاربران این شبکه نبوده است. در صورت همه‌گیری این مشکل در بین کاربران دیگر کشورها، احتمالاً باید بازخوردی از آن در اینترنت یافت می‌شد. البته برخی نیز کندی اخیر پیام‌رسان وایبر را ناشی از اجرای فیلترینگ هوشمند می‌دانند اما به گفته وزیر ارتباطات، فاز دوم فیلترینگ هوشمند از نیمه اسفندماه آغاز شده و فاز سوم آن از خردادماه ۹۴ آغاز می‌شود. 

هرچند که پیام‌رسان وایبر نیز در لیست فیلترینگ هوشمند دولت قرار دارد اما برخی کارشناسان می‌گویند که برخلاف اظهارات مسئولان دولتی،‌ اساساً راهی برای فیلترینگ دیتا در پیام‌رسان‌هایی مانند وایبر وجود ندارد. 

برخی نیز یکی از عوامل احتمالی کندی وایبر را خواستگاه اسرائیلی این پیام‌رسان می‌دانند. تلمن مارکو یکی از مؤسسان وایبر که سابقا در نیرو دفاعی اسرائیل بوده دربرابر نگرانی جامعه عرب از امکان جمع‌آوری اطلاعات مشترکان، گفته است که ما حتی یک دلار از دولت اسرائیل دریافت نکرده‌ایم و فقط یک مرکز تحقیق و توسعه در اسرائیل داریم؛ فقط همین. 

اگرچه وایبر چندی پیش به یک شرکت ژاپنی فروخته شد؛ اما سرورهای آن همچنان در اسرائیل قرار دارد. از این رو برخی کارشناسان، احتمال می‌دهند که شاید کنترل‌هایی از طرف شرکت وایبر روی اطلاعات کاربران ایرانی اعمال می‌شود که ارسال و دریافت داده را با تأخیر همراه می‌کند، البته این احتمال با بروز اختلال یک‌باره در عملکرد وایبر در تناقض است.

در شرایطی که کاربران وایبر، پیام‌رسان جدید تلگرام را به‌عنوان جایگزین به یکدیگر پیشنهاد می‌کنند و هر روز بر تعداد اعضای جدید این پیام‌رسان اضافه می‌شود برای پیام‌رسان‌های ایرانی که چندی پیش سربلند کرده‌اند، فضای مغتنمی برای عرضه و جذب کاربر فراهم شده است.

از مهم‌ترین پیام‌رسان‌های ایرانی می‌توان به بیسفون و ساینا اشاره کرد که با حمایت همراه اول و ایرانسل تولید شده‌اند. با توجه به یکسان بودن قابلیت‌های این دو نرم‌افزار با وایبر و سرعت مناسب تبادل اطلاعات به‌دلیل داخلی بودن سرورها، در صورت توجه کاربران ایرانی، امکان رقابت برای این دو پیام‌رسان داخلی وجود دارد.

برخی از فعالان شبکه‌های اجتماعی داخلی معتقدند که به رسمیت شناختن شبکه‌های اجتماعی داخلی از سوی نهادها، سیاست‌مداران، سرمایه‌گذاران، هنرمندان، نخبگان و شخصیت‌های برجسته، انگیزه حضور عموم مردم را برای حضور در این شبکه‌ها بیش از پیش فراهم می‌کند. پیرو این سیاست وزیر ارتباطات نیز از سال گذشته در چندین شبکه ‌اجتماعی داخلی عضو شده است.

طبق آمار ارائه شده از سوی وزارت ارتباطات در حال حاضر، بیسفون حدود ۸۰۰ هزار و ساینا ۱۰۰  هزار کاربر دارد.