برگزاری نشست های تخصصی در همایش محتوای ملی در فضای مجازی

همایش بررسی محتوای ملی در فضای مجازی که با همکاری بنیاد دایره المعارف اسلامی، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، دانشگاه تهران، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، کتابخانه ،موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، مرکز نشر دانشگاهی، مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری شیراز، موسسه فرهنگی اطلاع رسانی تبیان و کنسرسیوم محتوای ملی، روز چهارشنبه ۴ بهمن ۱۳۹۱ در کتابخانه ملی برگزار شد؛ پس از مراسم افتتاحیه با برگزاری نشست های تخصصی ادامه یافت.

تولید محتوا

به گزارش افتانا(پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)، نشست نخست با موضوع تولید محتوا و با ریاست دکتر سعید رضا عاملی،معاونت برنامه ریزی و فناوری اطلاعات دانشگاه تهران، برگزار گردید.

در این نشست یونس شکرخواه، عضو هئیت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با موضوع «استانداردهای تولید محتوا در فضای مجازی: موردی به نام فراداده ها» به ایراد سخنرانی پرداخت.

شکرخواه گفت: "به نظرمن سیستم رسانه‌ای اصل است. استانداردهای تولید محتوا در فضای مجازی اساساٌ باید در دو عرصه بزرگتر دیده شود؛ سیستم رسانه‌ای (تولیدکنندگان محتوا) و استراتژی ملی.

وی افزود: کنسرسیوم وب جهان شمول یک سازمان استاندارد گذار است که مخترع وب پایه گذار آن تیم برنزلی است و آنچه که ارائه می‌کند توصیه نامه برای استانداردهاست. این کنسرسیوم ماموریت خود را در سه سطح تعریف کرده است: اصول استانداردهای باز ، اصول طراحی مشتمل بر وب برای همه و وب در همه چیز.

وی ادامه داد: از اصول استانداردهای باز که بگذریم؛ وب برای همه، در واقع بیانگر تاکید کنسرسیوم است بر این نکته که وب در ارتباطات انسانی؛ در تجارت و در ایجاد فرصت برای به مشارکت گذاشتن دانش، دارای ارزش اجتماعی است. از نظر کنسرسیوم همه مردم باید از مزایای سخت افزار، نرم افزار، زیرساخت‌های شبکه‌ای، زبان‌های بومی، فرهنگ، موقعیت جغرافیایی، موقعیت فیزیکی یا توان ذهنی بهره‌مند باشند. اما وب در همه چیز، بیانگر تاکید دیگری از کنسرسیوم است بر این نکته که ابزارهای ارتباطی از موبایل‌های هوشمند تا دستیارهای دیجیتال و تلویزیون‌های تعاملی و ..... در حال گسترش هستند و باید امکان اتصال به وب را داشته باشند. اما بینش کنسرسیوم وب جهان‌شمول؛ دارای سه پایه است: مشارکت، شراکت در دانش و اعتمادسازی در سطح جهانی شامل: وب برای تعامل غنی ، وب داده‌ها و خدمات و وب اعتماد.

کنسرسیوم وب جهان‌شمول به طور کلی در هفت عرصه دست‌اندرکار استانداردسازی است: طراحی وب و اپلیکیشن، معماری وب، وب معنایی، تکنولوژی اکس ام ال، وب خدمات، وب ابزارها، و مرورگرها و ابزارهای تالیف.

شکرخواه افزود: فراداده‌های اجرایی، فراداده‌های زادگاهی، فراداده‌های لینکی و رابطه‌ای، فراداده‌های ساختاری و فراداده‌های رتبه‌بندی، اکنون در قالب آنچه که به هسته دوبلین (Dublin Core) معروف شده رنگ آشکارتری به خود گرفته و با توجه به اینکه طرف توجه کنسرسیوم هم قرار گرفته است؛ می‌تواند یک سنگ پایه محکم برای شروع به استاندارد سازی محتوا اما با اتکا به مقصودها و اهداف ملی در وب باشد.

حسین ابراهیم‌آبادی، عضو هئیت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی واجتماعی، در سخنان خود با موضوع «ویژگی‌ها، معیارها و استانداردهای تولید محتوای الکترونیکی در فضای مجازی را بیان کرد: محتوای الکترونیکی بیانگر رویکردی نو در تولید دانش ومحصول است. چرخش از محتوای متن- محور به محتوای چند رسانه ای در سه سطح قابل مطالعه است: هدف محتوا، طراحی تولید، کاربری.

ابراهیم آبادی ادامه داد: محتوا اساساٌ به فرایندها بیشتر تاکید دارد تا فرا داده ها." وی افزود: "استانداردها تولید محتوا را هم کمی و هم کیفی در بر می گیرد. نظریه های زبان شناسی و رویکردهای نشانه شناسی درگسترش تولید محتوا بسیار موثر است.

در ادامه پرسش و پاسخ نشست شماره یک با حضور دکتر محمد رجبی، ریاست کتابخانه مجلس، و خانم دکتر اخوان ادامه یافت.

در ادامه نشست اول موضوع «اخلاق تولید محتوا در فضای سایبری؛ مطالعه موردی اخلاق در عرصه آموزش مجازی» با سخنرانی مهدی علیزاده، مدیر گروه علمی اخلاق دانشگاه مجازی المصطفی(ص) ومحدرضا کریمی، معاونت گروه علمی دانشگاه المصطفی(ص) مطرح گردید و بیان شد: " اهمیت فضای سایبر و کارکردهای رو به گسترش آن مهم است. آموزش الکترونیکی در برخی کشورها در کمتر از حدود ۶ سال به حدود دو برابر رسیده است. آموزش الکترونیکی رقیب سرسختی برای آموزش حضوری است. محورهایی که آموزش مجازی در بر دارد: حوزه سیاست گذاری راهبردی، حوزه آموزش (گزینش و دعوت از اساتید، تهیه متن، برگزاری کلاس، تعامل با اساتید، پایان نامه و...)، و حوزه تربیت می باشد."

مجتبی حاجی جعفری، پژوهشگر مرکز پژوهشی سیاست‌های فضای مجازی دانشگاه تهران موضوع: «آسیب شناسی فرآیندهای تولید دانش در حوزه علوم انسانی ایران در بستر فضای مجازی» را مطرح کرد و بیان کرد: تولید علم یعنی تولید فکر نو، یک ایده نو، یعنی خلاقیت. آسیب های دو فضایی فرآیندهای آموزش و پژوهش در چرخه تولید دانش که مبتنی بر تحلیل ظرفیت های فرامتغیری فضای مجازی تحلیل و احصاء شده است، در چهار سطح؛ آسیب های ناشی از ذات و منطق فضای مجازی در تولید دانش، آسیب های ناشی از گسترش دسترسی به فضای مجازی در تولید دانش، آسیب های ناشی از کاربری مجازی در تولید دانش، آسیب های ناشی از تغییر پارادایمی ساختارها و سازوکارهای شناختی در تولید دانش مورد بررسی قرار می گیرد."

احسان کشتکاری، پژوهشگر پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، با همکاری محمد خوانساری، از دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران، موضوع «زمین: زیرساخت نرم افزاری خدمات محتوای بومی در فضای مجازی» را مورد بررسی قرار دادند و عنوان شد: "نقش برخی فناوری ها مثل دانش فضایی و انرژی هسته ای در توانمند سازی کشور مدت ها است که جدی گرفته نشده است. نرم افزارهای زیرساختی، بستر ارائه انواع خدمات محتوای فناوری اطلاعات هستند و لذا عملکرد آنها تأثیر مستقیمی در کیفیت و استمرار خدمات محتوای فضای مجازی دارد."

محتوای مجازی و کاربران

نشست دیگر با موضوع «محتوای مجازی و کاربران» به ریاست دکتر بهمن حاجی پور، رئیس مرکز نشر دانشگاهی، برگزار شد.

اولین موضوع این نشست به «بررسی نگرش دانشجویان نسبت به رفتارهای اخلاقی در فضای مجازی» اختصاص یافت که کاری از مهشید التماسی، نیلوفر برهمند، لاله صمدی، و اکبر مجیدی دانشجویان دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تهران بود و بیان شد: یکی از مسائل مهم در فضای مجازی اخلاق است. پس از بررسی‌ها می‌توان گفت متغیرهای پژوهش مانند جنسیت، مدت زمان استفاده از اینترنت، مدت زمان استفاده از رایانه، محل استفاده از رایانه، محل استفاده از اینترنت و مقاطع تحصیلی دانشجویان روی نگرش دانشجویان نسبت به رفتارهای اخلاقی تأثیر ندارند.

احسان شاه قاسمی، دانشجوی دکتری ارتباطات در دانشگاه تهران «اینترنت، محتوای مجازی و کودکان» را مورد بررسی قرار داد و بیان کرد: نسل نوجوان و جوان امروز ایران بسیار بیشتر از نسل های پیش از خود، با فضای مجازی آشنایی دارند و این مساله باعث می شود که کنترل و نظارت والدین بر فرزندان تأثیر کمتری داشته باشد. امروزه خطر نه در خیابان، که در اتاق شخصی کودکان آنها را تهدید می کند.

سید مهدی مجیدی نظامی، عضوی هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی موضوع «فعالیت‌های ضد دینی در فضای مجازی ایران و روش های مقابله با آن» را بیان کرد و گفت: در زمینه فعالیت های دین ستیز، شامل تکذیب پیامبران الهی، وارونه سازی حق و باطل، تکذیب ثواب با استفاده از امکانات فضای مجازی تحقیقاتی صورت گرفت. همچنین در زمینه تبیین و دفاع از دین تلاش هایی نیز صورت گرفته است.

در آخرین سخنرانی از این نشست «آسیب های اطلاعات موجود درباره محتواهای سرگرم کننده در فضای مجازی ایران: مورد کاوی آثار سینمایی» با تلاش شعله ارسطو پور، دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی و عضو هیأت علمی مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، صورت گرفت و بیان شد: بخشی از محتوای سرگرم کننده محیط مجازی، اطلاعات سرگرم کننده است است که در اختیار کاربران در سطح وب قرار دارد. اطلاعات سرگرم کننده در حوزه آثار سینمایی یکی از پرمخاطبترین آنهاست. صفحات ایرانی نسبت به موارد مشابه خارجی از پاره ای از جهات همچون محتوا و ساختار ضعیت عمل کرده‌اند که چنین مساله‌ای در تضاد با اصل استفاده از اطلاعات سرگرم کننده در جهت بازیابی برای محصولات سینما است.

مدل سازی و روش شناسی در فضای مجازی

این نشست با ریاست دکتر علیرضا طالب پور، مدیر عامل موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، و موضوع «مدل سازی و روش شناسی در فضای مجازی» برگزار شد.

در نخستین سخنرانی سعید رضا عاملی، استاد تمام گروه ارتباطات دانشگاه تهران، و ابراهیم محسنی آهویی، پژوهشگر ارشد مرکز پژوهشی سیاست های فضای مجازی دانشگاه تهران، موضوع: «مالکیت فکری در فضای مجازی و مدل راهبردی مشارکت همراه با هدایت» را مطرح کردند و بیان شد: "حقوق مالکیت فکری در ۵ حوزه خاص است از جمله: حق تکثیر، حق علامت تجاری انحصاری، حق ثبت اختراع، حق اسرار تجاری، حق انحصاری ثبت نام دامنه. "

«قابلیت های شبکه‌های اجتماعی تحقیقاتی در مدیریت تولیدات علمی پژوهشگران» توسط زهرا بتولی، دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران و فاطمه فهیم نیا، عضو هیأت علمی گروه کتابداری و اطلاع رسانی و ریاست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران ارائه گردید: "در سال های اخیر شماری از شبکه های اجتماعی ظهور پیدا کردند که برای محققان، اختیاراتی جهت ساخت شبکه های تخصصی خود فراهم می آورند. خدمات شبکه های اجتماعی تحقیقاتی، خدمات آنلاینی هستند که تمرکز آنها حمایت از فعالیت های پژوهش محور آنلاین و به همان میزان ساخت شبکه های اجتماعی برای محققان است."

حمید علیزاده، عضو هیأت علمی مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، موضوع: «بهره گیری از فنون تحلیل شبکه های اجتماعی در مصور سازی شبکه های ارتباطات علمی» را بیان کرد: "تحلیل شبکه ها حوزه ای میان رشته است که در آن از نظریه ها و ابزار علوم اجتماعی، علوم رایانه ای و مصورسازی اطلاعات استفاده می شود. در شبکه ارتباطات علمی، مولفین، مقالات، مجلات و سازمان ها از اهمیت بسزایی برخوردار هستند."

زبان فارسی در فضای مجازی

در ادامه همایش نشست سوم با موضوع « زبان فارسی در فضای مجازی» و با ریاست دکتر احمد پاکتچی، عضو شورای عالی علمی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، برگزار شد.

در نشست سوم موضوع: «زبان‌های راه گزین و محیط اطلاعاتی کنسرسیوم های محتوایی: تحلیلی بر چالش های طراحی یک الکوی ایرانی برای کنسرسیوم محتوای ملی ایران» حاصل تلاش سید مهدی طاهری، دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ محمد هادی یعقوب نژاد، سطح چهار حوزه در رشته تفسیر و علوم قرآن، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مطرح شد : "از مهمترین چالش های موجود برای طراحی الگویی ایرانی در توسعه زبان راه گزین برای کنسرسیوم محتوای ملی می توان به تقریبی بودن همخوانی معنایی میان اصطلاحات نظام های معنایی، مشخص نبودن ویژگی های بومی بافت ایرانی- اسلامی اشاره کرد."

«خط و زبان فارسی در فضای مجازی» را محمود بیجن خان، عضو هیأت علمی گروه زبانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بررسی کرد و بیان شد: "زبان اینترنتی فارسی یکی از گونه های زبانی فارسی است که متأثر از سرعت، تعامل کاربران، کارآمدی، غیر رسمی و فی البداهه بودن در فضای الکترونیکی مجازی برای ارتباط زبانی کاربران استفاده می شود."

در پایان این نشست فاطمه احمدی نسب، عضو هیأت علمی گروه زبان شناسی رایانه ای مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری موضوع : «خط فارسی در بازیابی اطلاعات: چالش ها، راهکارها و سیاست های فرهنگستان» بیان را کرد و گفت: "خط فارسی به علت ویژگی های خاص خود ذخیره و بازیابی اطلاعات را با چالش های عمده ای مواجهه کرده است که یکی از عمده ترین آنها بحث پیوسته نویسی خط فارسی است."

مدیریت محتوا در فضای مجازی ایرانی

نشست سوم با موضوع «مدیریت محتوا در فضای مجازی ایرانی» به ریاست دکتر احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم برگزار شد.

با ظهور اینترنت، محیط وب به فضای مجازی خواسته پژوهشگران قدیمی با استفاده از فن آوری های نوین ارتباطی محقق گردید.

در نشست سوم محمدرضا قانع، عضو هیأت علمی علم اطلاعات و دانش شناسی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، موضوع «مدیریت محتوا در فضای مجازی ایران؛ رویکرد دسترسی آزاد به اطلاعات علمی» را مطرح کرد و گفت: فضای مجازی به عنوان بستر جدید تعاملات اجتماعی مورد توجه بخش های مختلف جوامع با علائق و تخصص های مختلف می باشد. هر شخصی قادر است اطلاعات، ایده‌ها و اندیشه‌های خود را در محیط فضای مجازی برای استفاده دیگران قرار دهد، اما مدیریت و سازماندهی اطلاعات به منظور دستیابی به اطلاعات مرتبط برای استفاده کنندگان در اولویت می باشد. با ظهور اینترنت، محیط وب به فضای مجازی خواسته پژوهشگران قدیمی با استفاده از فن آوری‌های نوین ارتباطی محقق گردیده است.

در ادامه نشست «نظام های مدیریت محتوای مجازی: بررسی و تطبیق» از سوی مهشید التماسی، نیلوفر برهمند، لاله صمدی و اکبر مجیدی، دانشجویان دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تهران، مورد بررسی قرار گرفت و بیان شد:

سازمان‌ها امروزه تولید کننده و مصرف کننده محتوی در فضای مجازی هستند. آنها محتوای خود را از طریق پورتال ها و وب سایت‌ها در فضای مجازی انتشار می‌دهند. یکی از ابزارهای اصلی برای تولید و مدیریت محتوای سازمانی، نظام های مدیریت محتوا هستند. با توجه به گوناگونی در نظام های مدیریت محتوا،سازمان ها با مشکلات عدیده ای در ارتباط با انتخاب یا طراحی نظام های مدیریت محتوا روبرو هستند.

همچنین در این نشست آثینا کاراتزوجیانی (Athina Karatzogianni)، مدرس ارشد در رسانه های جدید و ارتباطات سیاسی، دانشکده هنر و اجتماعی، علوم پایه، دانشگاه هال، مقاله ای تحت عنوان «Cyber conflict and the Future of Warfare» را به صورت آنلاین ارائه کرد.